De sint Paulusabdij

GESCHIEDENIS

Een Benedictijnse klooster

“Ora et Labora”
“Bid en werk”, moto van de Benedictijnen.

De Benedictijnen zijn leden van de kloosterorde die volgens de regel van sint Benedictus (480-547) leeft.
De dagindeling bestaat uit contemplatie en arbeid binnen het klooster.

1901-1907

Vanuit Frankrijk, toevlucht in Oosterhout

De geschiedenis van dit klooster van de ‘Franse paters’ gaat terug tot 1901.

De benedictijnse monnikengemeenschap van Oosterhout is gesticht door de priorij van Sint Paulus te Wisques, bij St. Omer in Frans Vlaanderen. Toen wordt namelijk in Frankrijk, beheerst door een antiklerikale regering, een wet afgekondigd die aan bepaalde Franse kloosterorden grote beperkingen opleggen. Hierop vertrekt een aantal kloosterordes uit Frankrijk. Vanaf dat moment zoeken de monniken van Wisques een plek in België of in Nederland. Het is pas in 1903 dat de monniken een stuk grond mogen kopen in Oosterhout, vlak bij de zusters Benedictinessen (de Onze Lieve Vrouw abdij) die al sinds 1901 daar gevestigd zijn. Op 6 april 1906 begint het bouwwerk van de abdij en op 10 april 1907 vertrekken uiteindelijk de monniken richting Oosterhout.

1907 – 1910

Vestiging in Oosterhout

Op 10 april 1907 arriveren elf monniken (zie foto hiernaast, met enkele andere monniken die iets later aankomen), te voet vanuit Breda. De mensen stonden verbaasd te kijken naar deze bijzondere optocht van monniken, beladen met pakken en tassen.

Enkele dagen later wordt Dom Jean de Puniet gekozen als prior van het nieuw klooster. Er komen snel Nederlandse postulanten, , en de abdij moet snel groter worden.
Ptr. Bellot, Franse monnik en architect, “dichter van de bakstenen” genoemd, is vanaf het begin de project leider an de bouw.

1910 – 1928

De Sint Paulusabdij van Wisques in Oosterhout

Op 11 november 1910 werd op het kapittel in Oosterhout officieel de canonieke oprichting van het klooster tot “Abbaye Saint-Paul-de-Wisques” afgekondigd. De abdij bleef de naam van Wisques behouden, omdat de Fransen hoopten naar Wisques te kunnen terugkeren.

1928 – 1941

Bloeiperiode

Samen met Nico van der Laan ontwierp Dom Hans van der Laan, architect, het gastenverblijf. Dit werd het eerste bouwwerk op basis van de grondverhouding der getallen, een stroming in de architectuur die uiteindelijk in de Bossche School zou culmineren.
De abdij van Egmond, sint Adelbert, is vanuit Oosterhout in 1935 gesticht.
In 1941 waren er in de Paulusabdij ongeveer 90 monniken.

1942 – 1947

Met de oorlog zijn veel kloosters op zoek naar “noodoplossingen” gegaan, een vervangend tehuis als de bezetter hun gebouwen in beslag genomen zouden worden. De monniken van Egmond moesten tijdelijk naar Huize Bingerden vluchten. In 1945 verhuizen zij opnieuw naar het kasteel De Slangenburg. Dit zou het begin zijn van de toekomstige stichting vanuit de overvolle Paulusabdij: Het Sint Willibrord klooster te Doetinchem, onder de leiding van dom M. Mähler (geboren in Antwerpen), tweede abt van de abdij sinds 1942.
In 1943 wordt een van de monniken van de Paulusabdij, pater Jacques Kerssemakers, gefusilleerd door de Duitsers. Hij was in de oorlog bij de Ondergrondse, het clandestiene verzet tegen de Duitsers. Hij schijnt aan de Engelsen inlichtingen verschaft te hebben over het vliegveld Gilze-Rijen.

1947 – 1961

Verder groeien

In 1951 wordt vanuit Oosterhout de sint Benedictusberg abdij gesticht te Vaals (vroeger bewoond door Duitse monniken).
Tijdens de stormvloed van 1953 opent de abdij zijn deuren voor mensen die ineens dakloos zijn geworden.
Datzelfde jaar worden nieuwe plannen aangeboden om een grotere kerk en complex te gaan opbouwen, gezien de abdij overvol is en geen nieuwe novicen kan ontvangen. In februari 1955 wordt de eerste steen van de nieuwe kerk gezegend. Maar in de jaren daarna komen er toch minder kandidaten aan, en de verdere plannen van andere nieuwe gebouwen worden verlaten.

1962 – 1970

Veranderingen & groei bedrijven…

Met het tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) groeit het verlangen van veel monniken naar veranderingen in het dagelijks leven. Dom Henricus van Cranenburgh (Nederlands), gekozen als derde abt van de abdij in 1965, zou de belangrijke taak hebben de besluiten van het concilie door te voeren.
Deze periode kent een groei van bedrijven van de abdij: smederij, wasserij, kas orchideeën, pottenbakkerij…
In 1969 werd er een aparte Nederlandse congregatie van Benedictijnen gevormd waar de Oosterhoutse Sint Paulusabdij en Onze-Lieve-Vrouw abdij, alsook de Sint Adelbertabdij in Egmond en de Sint Willibrordsabdij in de Slangenburg (bij Doetinchem) deel van uitmaakten. De abdij Sint Benedictusberg bij Vaals bleef aangesloten bij de congregatie van Solesmes.

1971 – 2005

Kort na deze oprichting begon echter de naoorlogse ontkerkelijking zich te manifesteren. Dit leidde ertoe dat er nauwelijks novicen meer waren waardoor de kloostergemeenschap kleiner werd en sterk ging vergrijzen. Steeds meer activiteiten zoals het landbouwbedrijf werden verpacht of afgestoten. Er kwam de vraag: hoe verder, en aan het begin van de jaren 2000 kwam de conclusie dat het goed was naar iemand op zoek te gaan die het leven in het klooster zou kunnen overnemen.
In 2004 kwam dom Rien van den Heuvel, vierde en laatste abt van de Paulusabdij (sinds 1985), naar de gemeenschap Chemin Neuf met de vraag, of zij dit zou willen doen. Na een tijd van onderscheiding, heeft de gemeenschap op 15 augustus 2005 “ja” gezegd.

2006

Verhuizing naar Teteringen en overdraag naar gemeenschap Chemin Neuf

In 2006 komen de eerste broeders en zusters van de Gemeenschap naar Nederland en leefden de twee gemeenschappen gedurende een half jaar tegelijkertijd in de abdij, om de praktische overdracht op een vloeiende manier te laten verlopen. De broeders Benedictijnen verhuizen in hetzelfde jaar naar Teteringen en vertrouwen de abdij aan de Gemeenschap Chemin Neuf toe.
Klik hier om meer te lezen over de Chemin Neuf gemeenschap in Nederland.