Gebedsdienst voor de eenheid

Elk jaar in januari komen we samen tijdens een “gebedsweek voor de eenheid van de christenen”. Het is een mooie traditie en de gezindheid erachter is juist. Maar is dat ook voldoende? Lopen we niet het risico er een symbool van te maken, één onder vele andere, een afgesproken moment om ons één keer per jaar aan de wonde van het schisma te herinneren, waarna we onze weg weer vervolgen alsof er niets aan de hand is? Deze woorden klinken misschien hard, maar het valt te vrezen dat dergelijke rituelen soms niet het gewenste resultaat
hebben. Ze worden een soort spirituele bureaucratie, een ritueel dat wordt uitgevoerd om het geweten te sussen in plaats van het hart wakker te maken. Gebed voor eenheid mag echter geen formaliteit zijn. Het moet uit het diepst van ons hart komen – als een kreet, een smeekbede die voortkomt uit de pijn van het Lichaam van Christus, gepijnigd door de verdeeldheid van haar leden. Wat echter indien dit elke week zo zou kunnen zijn? Wat als elke zondag, wanneer we samenkomen op eenzelfde plek om het brood te breken, niet alleen een dag van paasvreugde zou zijn, maar ook een dag van gedeeld verdriet – het verdriet van verdeeldheid? Wanneer we voor het heilige altaar staan en toch niet uit dezelfde kelk kunnen drinken, is dat niet louter een kerkrechtelijk obstakel: nee, het is een diepe wonde. Het is een tragedie. Het is een teken van een gebrek aan liefde, van het falen van onze getuigenis in de
wereld. Hier is het ware gebed voor eenheid: niet in woorden, maar in het stille lijden van elke liturgie die afzonderlijk gevierd wordt. Wanneer de scheur geen pijn meer doet, dan komt dat doordat hebben opgehouden om lief te hebben. En wanneer we ophouden lief te hebben, zijn we al gestorven.

Wat betreft de bescherming van het milieu moeten we ook een beroep doen op de nagedachtenis van de oecumenische patriarch Dimitrios, wiens profetische stem onze Kerk al in 1989 opriep om de hoedster van de schepping te worden. Sindsdien hebben alle orthodoxe kerken, evenals de rooms-katholieke kerk, de anglicaanse gemeenschap en talrijke christelijke
denominaties, waaronder ook de Wereldraad van Kerken, gehoor gegeven aan de oproep van het oecumenisch patriarchaat door 1 september te wijden aan het gebed voor de bescherming van het milieu.
De heilige Gregorius van Nyssa leert ons dat de goddelijke genade “de hele schepping doordringt”. Er bestaat dus geen grens tussen het heilige en het profane, tussen het spirituele en het materiële: alles is doordrongen van de aanwezigheid van God. Wanneer wetenschappers het smelten van de gletsjers observeren en wij mediteren over het zuchten van de schepping (Rom. 8:22), lezen we in hetzelfde boek: dat van de wijsheid van God die in de wereld is ingeschreven.
[…]
We weten dat ook ons geloof een waardevolle wijsheid in zich draagt. Het leert ons geduld, matigheid en de vreugde van het afstand doen. (…) In een wereld die geobsedeerd is door snelheid en consumptie, moeten we het gevoel voor de juiste maat en soberheid terugvinden. Kiezen voor kwaliteit in plaats van kwantiteit, schoonheid in plaats van nuttigheid, verbondenheid in plaats van profijt. Dat is geen stap terug, maar een bevrijding. De vrijheid om met dankbaarheid te leven, in eenvoud en innerlijke vrede.

Wij willen concrete stappen zetten die ons gebed, ons onderricht en ons handelen om-vormen in een geest van oecumenische broeder- en zusterschap.
In vertrouwen op de kracht van de Heilige Geest engageren we ons ertoe de fundamentele overeenkomsten in het geloof te benadrukken en blijvend voort te gaan op de weg van het oecumenisch leren. Wij engageren ons om het gemeenschappelijk begrijpen van de
Rechtvaardigingsleer, zoals die in de “Gemeenschappelijke Verklaring” is vastgelegd, te verdiepen en te gebruiken voor het verhelderen van het verstaan van de Kerk.
In vertrouwen op de kracht van de Heilige Geest engageren wij ons ertoe om samen in deze wereld getuigenis van God af te leggen.
Wij engageren ons om, waar dat ook maar mogelijk is, gezamenlijk te andelen en elkaar actief te ondersteunen — niet in de laatste plaats op het gebied van caritas en diaconie, sociale rechtvaardigheid, vredesbevordering en de bescherming van de mensenrechten.
In vertrouwen op de kracht van de Heilige Geest engageren wij ons ertoe de cultuur van dialoog en samenwerking op alle niveaus van het kerkelijk leven te bevorderen en te versterken. Daarbij willen wij ons laten inspireren door de Charta Oecumenica,
waaraan wij ons hebben verplicht.
Wij zullen erover waken dat in elke kerkdienst gebeden wordt voor onze oecumenische partners. In vertrouwen op de kracht van de Heilige Geest engageren wij ons ertoe alles na te laten wat aanleiding zou kunnen geven tot nieuwe verdeeldheid tussen de Kerken.
Wij engageren ons om dialoog te betrachten in ethische kwesties waarover wij van mening verschillen, alvorens beslissingen te nemen. In vertrouwen op de kracht van de Heilige Geest engageren wij ons ertoe om bij een huwelijk tussen partners van verschillende confessies (geloofsrichtingen) alle steun te bieden om hun gemeenschappelijk geloof te versterken en de religieuze opvoeding van hun kinderen te bevorderen. Wij engageren ons om de oecumenische houding die in deze huwelijken aanwezig is, vruchtbaar te laten zijn binnen onze Kerken.
In vertrouwen op de kracht van de Heilige Geest engageren wij ons om al het mogelijke te doen om voortgang te maken op de weg naar de zichtbare eenheid van de Kerken. Wij engageren ons om de theologische dialoog in dienst van deze taak te stellen, nog intensiever
dan voorheen.
Hiertoe engageren wij ons, voor God. Moge Hij met ons zijn, opdat wij ze kunnen volbrengen, en schenke Hij ons daartoe Zijn vrede.

Zusters en broeders in Christus!
Het is moeilijk om deze woorden te schrijven in tijden van oorlog, nu broeders en zusters worden vermoord. Maar als christenen bidden we het ‘Onze Vader’ aan beide kanten van
de frontlinie. Wij geloven dat God alle mensen heeft geschapen en dat Hij nooit heeft opgehouden van hen te houden, zelfs niet toen zij zondaars en misdadigers werden.
Oorlog betekent dat agressor en slachtoffer niet meer met elkaar kunnen praten, elkaar niet meer eerlijk in de ogen kunnen kijken, elkaar haten en niets meer met elkaar te
maken willen hebben. In oorlogstijd ontstaat er een onoverbrugbare kloof tussen ons, zonder relaties, zonder face-to-face dialoog. Christus overwint haat. Hij heeft zijn leven gegeven om de kloof tussen ons te overbruggen.
We strijden om een einde te maken aan haat en misdaad, maar niet tegen mensen die voor God onze broeders en zusters zijn. Uiteindelijk betekent vergeving toch elkaar de hand reiken, een hernieuwde relatie aanbieden aan de dader van de misdaad. In de mystieke traditie vinden we het beeld van God die zijn gezicht verbergt wanneer hij huilt.

Laten we als christenen niet ophouden met het geven van aalmoezen […] het zal nooit een oplossing zijn voor de armoede in de wereld, die met intelligentie, strijd en maatschappelijke betrokkenheid moet worden aangepakt. Maar we moeten het geven van aalmoezen blijven beoefenen om de armen te raken die lijden in hun vlees.
Christelijke liefde doorbreekt alle barrières, brengt mensen die veraf zijn dichterbij, brengt vreemdelingen samen, verzoent vijanden, overbrugt menselijk gezien onoverkomelijke kloven, dringt door tot in de meest verborgen plooien van de samenleving. Christelijke liefde is van nature profetisch, verricht zelfs wonderen, kent geen grenzen: ze maakt mogelijk wat onmogelijk leek. Liefde is bovenal een manier om naar het leven te kijken, een manier om het te beleven. Welnu, een Kerk die liefheeft zonder grenzen, die geen vijanden kent om te eestrijden, maar alleen mannen en vrouwen om lief te hebben, .. dat is de Kerk die de wereld vandaag nodig heeft.
Door uw werk, door uw strijd om onrechtvaardige sociale structuren te veranderen, of nog door deze eenvoudige, zeer persoonlijke daad van nabijheid en steun, wordt het voor deze arme werkelijkheid om te voelen datde woorden van Jezus tot hem gericht zijn: “Ik heb u liefgehad” (Openbaring 3,9).

“Vrede laat Ik u, mijn vrede geef Ik u”: wat is deze vrede die God geeft? In de eerste plaats een innerlijke vrede, een vrede van het hart. Die vrede stelt ons in staat om hoopvol naar de wereld te kijken, ook al wordt die vaak verscheurd door geweld en conflicten.
Deze vrede van God is ook een steun voor ons, om op een nederige manier bij te dragen aan het bouwen van vrede waar die bedreigd wordt.
In zijn evangelie drukt Johannes in een schitterende intuïtie in drie woorden uit wie God is: “God is liefde.” Als we alleen al deze drie woorden begrijpen, komen we ver, heel ver. Wat is liefhebben? Liefhebben is vergeven, verzoend leven. En verzoening, dat is altijd een lente voor de ziel.
Verzoening en vrede zoeken veronderstelt een innerlijke strijd. Dat is geen gemakkelijke weg. Niets dat duurzaam is, wordt zonder moeite opgebouwd. Gemeenschapszin is niet naïef, ze vraagt een verruiming van hart, een diepe welwillendheid, die niet luistert niet naar verdachtmakingen.
Zullen we, om dragers van gemeenschap te zijn, elk in ons eigen leven verdergaan op de weg van vertrouwen en een steeds vernieuwde goedheid van hart?
En gedurende ons hele bestaan zal de Heilige Geest ons de kracht geven om weer op weg te gaan, steeds opnieuw her-beginnend, om naar een toekomst van vrede te streven.

[…]
Terwijl we vandaag in gedachten bij u aanwezig zijn, komt in onze geest het
krachtige symbool op van deuren! Wat we graag zouden zien en waar we u ook
toe willen aanmoedigen, beste vrienden, is dat uw nieuw aangeplante
gemeenschap een deur mag worden voor de jonge mannen en vrouwen die zij
zal vormen door dit initiatief:
● een deur naar de hemel, en een deur naar de wereld;
● een deur naar het hart, en een deur naar de mensheid en naar de hele
schepping;
● een deur naar de barmhartigheid van God, en een deur naar de
gemeenschap van de Kerk.
Zulks is ongetwijfeld de authentieke uiting van het monastieke leven […] het
monastieke leven heeft nooit bestaan voor zichzelf, maar was brandend als een
kaars biddend voor het leven van de wereld, tot de liefhebbende Heer.
[…]
Daarom is onze hoop en gebed voor dit nieuwe huis van Chemin Neuf op de
campus van de kathedraal van St. John the Divine dat het een plek mag worden
van contemplatie en troost, een andere “bronzen deur”, die het licht van
Christus op de wereld moge weerspiegelen en “allen die vermoeid en beladen
zijn, zal verwelkomen, en zij er rust mogen vinden… Want [de Heer is]
zachtmoedig en nederig van hart” (Mt 11, 28-29).

Wat heel goed is, is meestal ook erg kwetsbaar; en kostbare dingen vragen om meer zorg en grotere waakzaamheid. Heel kwetsbaar is de vrede die verloren kan gaan door een lichtzinnig woord of door iets dat onze broeder een beetje kwetst.
Welnu, niets mensen zo gemakkelijk dan te spreken voor hun beurt, dan zich bezig te houden met wat hen niet aangaat, om lege toespraken te houden en kritiek te leveren op wie afwezig zijn.
En daarom, laten zij die niet kunnen zeggen: “God, mijn Heer heeft mij de taal gegeven van een mens die zich laat onderwijzen, zodat ik op mijn beurt weet hoe ik hem kan troosten die het niet meer kan verdragen.” (Jesaja 50:4), laten dezen zwijgen, of als ze toch een woord spreken, dat het dan een woord van vrede moge zijn.
“De volmaakte vervulling van de wet is liefde” (Rom. 13,10). Moge onze goede Heer en Redder Jezus Christus, bewerker van vrede en de God van liefde, ons inspireren om lief te hebben.